Peynirin En Kısa Tarihi / Ayseli İzmen

Peynirin tam olarak ne zaman üretildiği halen tam olarak bilinmiyor. Bazı araştırmalar, peynirin ilk defa MÖ 6500-5000 yılları arasında bugünkü Makedonya ve Yunanistan’da ortaya çıktığını gösterirken, kimi kaynaklar Polonya’da ortaya çıktığını gösteriyor.

Bu konu üzerine çalışmalar yapan Princeton Üniversitesi Mühendislik ve Bilim departmanı dekan yardımcısı Peter Bogucki ve ekibi, peynir tarihinin aslında bilinenden çok daha eski olduğunu bir kaç yıl önce kanıtladı. 30 yıl önce başlayan ve 2012 yılında sonuç veren arkeolojik araştırma sonuçlarına göre ilk peynir MÖ 7000’de Polonya’da ortaya çıktı. 

 

Yapılan kazılar sonucunda çeşitli çömlekler bulundu. Bu çömlekler arasında süzgeç olarak kullanıldığı tahmin edilen, delikli çömleklere çeşitli biyokimyasal analizler yapıldı. Yapılan bu analizler, çömlekte bulunan maddenin süt yağı olduğunu kanıtlarken, çömleğin muhtemelen peynir üretiminde kullanılan bir filtre olduğunu gösterdi.

 

Bu alanda uzman bir çok araştırmacıya göre Neolitik dönemde yaşayan çiftçiler hayvanlarını özellikle peynir üretmek için besliyordu. Bunun nedeni bölgedeki halkın laktoza duyarlı olmasıydı. Laktoz, yani süt şekerini, sindiremeyen yerliler çareyi çok daha az laktoz içeren peynirde bulmuştu. 

 

Dr Bogucki “O zamanlar bir çok insanın laktoza duyarlılığı vardı. Peynir içindeki laktoz oranından dolayı hem kolay sindirilen hem de oldukça besleyici bir gıdadır. Bu yüzden halk sütten ziyade peynir tüketmeyi tercih ediyordu” dedi. 

 

Peynirin tam olarak nerede ve ne zaman üretildiği tartışıla dursun, hem fikir olunan bir gerçek peynirin eski mitolojideki önemi. Eski Yunan mitolojisinde peynir insanoğlunun ilk ürettiği yiyecekler arasında. Özellikle keçi, keçi sütü ve keçi peyniri Yunan mitolojisinde ayrı bir öneme sahip. Zeus’u çocukken besleyen canlının keçi Amatlheia olması da bunun en büyük kanıtı. Muhtemelen tamamen şans üzeri üretilen peynir, özellikle MÖ 5000 yıl önce Mezopotamya’ da gelişti. Bu dönemde bulunan duvar resimlerinde peynir yapımının inceliklerini öğrenmek mümkün.

 

Günümüzde peyniri sabah, öğle, akşam her öğün tüketiyoruz! 2013 yılındaki verilere göre Türkiye’de kişi başı peynir tüketimi 16.5 kg. Bu oran Avrupa’da ki diğer ülkelere göre daha az olmasına rağmen ( 17.3 kg), Amerikaya göre daha yüksek (15.07kg). Bakalım 10 yıl sonra kişi başı peynir tüketimi kaç kg olacak..