Çocuklarınızı iyi yetiştirin, Yoksa onları ben yetiştiririm! / Evren Hoşrik

ÇOCUKLARINIZI İYİ YETİŞTİRİN, YOKSA ONLARI BEN YETİŞTİRİRİM!

diyen ünlü Hard Rock yıldızı Marilyn Manson'un cinsel istismar mağduru olduğunu ve bu sözü çocukları iyi yetiştirmenin önemine ebeveynlerin dikkatini çekmek için söylediğini biliyor muydunuz?

 

Saldırganlık ve şiddet denince aklımıza gelen önemli sorulardan biri; sosyal medyada, dizilerde, sinema filmlerinde, bilgisayar ya da konsol oyunlarında yer alan şiddetin çocuklarımızı nasıl etkileyeceği sorusudur.

 

Laboratuvar ortamında yapılan çalışmalarda, ekranda izletilen şiddet ve saldırganlık içerikli görüntülerin, çocuklar tarafından taklit edildiği görülmüştür. Ancak, araştırmacılar laboratuvar deneylerinde ortaya çıkan saldırganlığı taklit etme davranışının, şiddet içeren filmlerin izletilmesinden he-men sonra gerçekleştiğine dikkat çekmiştir. Alan araştırmalarında ise ilginç bir biçimde, televizyon ya da sinemadaki şiddet ve saldırganlık içeren görüntülerin, çocukların doğal yaşam koşullarında şiddeti ya da saldırganlığı arttırmadığı görülmüştür. Daha da ilginci, iki gruptan oluşan orta öğretim öğrencileriyle yapılan bir araştırmada, gruplardan birine ev ödevi olarak saldırganlık içeren sinema filmleri izletilen, diğerine ise saldırganca herhangi bir sahne olmayan filmler izletilen araştırmanın sonuçlarıdır. Çünkü bir hafta sonra yapılan ölçümlerde, beklenmedik bir şekilde, saldırganlık içeren filmler izleyen orta öğretim öğrencilerinin daha sakin olduğu, izlemeyenlerin ise daha fazla saldırgan davranışlarda bulunduğu görülmüştür. Aslında bu sonuç, aktarılan çalışmalarda, çocuklara özgürce film seçmelerine izin verilmediği göz önünde bulundurulduğunda, biraz da olsa heyecan ve adrenalin içeren bir film izleme beklentisine giren çocukların engellenme ve yasak karşısında saldırganca tepkiler vermesi daha önce keşfedilmiş olan “Engellenme saldırganlığa neden olur.” bilgisiyle tutarlıdır. Bu yorumu destekleyen bir diğer araştırmanın sonucu ise bir filmde yer alan kahraman karakterler haksız şiddeti cezalandırıyorsa, onlarla özdeşim kurmuş olan çocukların saldırganlığını yatıştırdığını bildirmektedir. Bir başka deyişle, bir filmde kendisini doğal olarak kahramanın yerine koyan çocuk; kötü karakter saldırganca bir tutumla da olsa kahraman tarafından cezalandırılınca, bir boşalma (katarsis) ve rahatlama yaşamakta, böylece çocuk filmden sonra saldırganca bir davranış sergilememektedir.

 

Aktardığım araştırmalarda elde edilen sonuçlara bakarak, saldırganlık ve şiddet içeren bütün yayımların masum olduğu sonucuna varmamalıyız. Özellikle, çocukların kendilerini özdeşleştirdiği; örneğin, Spiderman, Batman ya da Superman gibi süper kahramanların “iyilik” amacıyla uyguladığı şiddet dışında kalan, olumlu bir amaca hizmet etmeyen yani amaçsız şiddet içeren; bunun yanında, şiddet uygulayanın filmin sonunda cezalandırılmadığı, hatta ödül aldığı 18 yaş üstüne hitap eden yapımlardan çocuklarımızı mutlaka uzak tutmak zorundayız. Aksi takdirde, örneğin, erken yaşta korku filmi izleyen çocukların karanlık korkusu ya da tek başına uyu-yamama sorunuyla karşılaşması, başkalarına şiddet uygulayan karakterlerin ödüllendirildiği filmleri izleyen çocukların saldırganlaşması ve şiddeti sıradan kabul etmeye başlaması işten bile değildir.

 

Bilgisayar ve konsol oyunlarına baktığımızda, filmler üzerine aktardığım hemen hemen aynı kuralların geçerli olduğunu söyleyebiliriz. Yani örneğin, çocuğun özdeşim kurduğu oyun karakterinin (kahraman) hangi amaca yönelik olarak şiddet uyguladığı, çocuğun oyun başında geçirdiği süresinin makul düzeylerde olup olmadığı, o oyunun çocuğa zarar verip vermeyeceğinin temel belirleyicisidir, diyebiliriz. Her ne kadar, bir oyundaki kahraman doğru ya da iyi bir amaca yönelik olarak şiddet uyguluyor olsa da çocuk, bu görüntülere çok uzun süre maruz kalırsa saldırganca davranışlar sergileyebilir. Bu nedenle, oyunun ve özellikle oyundaki kahramanın amacına, aynı zamanda çocuğunuzun oyun başında geçirdiği sürenin çok uzun olmamasına dikkat edilmesi gerekir.

 

O hâlde, ebeveynlerin, çocuklarının hangi filmleri izlemelerine ve hangi oyunları oynamalarına yönelik sınırlamalar getireceğine karar vermek için içerik hakkında bilgi edinmesi; ayrıca film ve oyunlarda yer alan “7 Yaş Üstü, 12 Yaş Üstü ya da 18 Yaş Üstü” şeklindeki akıllı işaretlere mutlaka uymaları gerekmektedir. Bu temel kurallara uymadığımızda, çocuklarımızı bizden çok, filmlerde ve oyunlarda yer alan karakterlerin, pop ya da rock yıldızlarının yetiştirdiğini söylemek daha doğru olacaktır...

 

Evren Hoşrik

Uzm. Psikolog

Matematiğim Pekiyi Ama Kendimi Toplayamıyorum adlı kitabından